Dinsdag 21 januari 2025, commissie Digitalisering (DIGI)

Beslispunt

Hoe wenst de commissie, na kennisneming van de nota naar aanleiding van het verslag, gelet op artikel 45, lid2 RvO, te besluiten over de verdere wijze van behandeling?

• - 

  het wetsvoorstel aan te melden voor plenaire behandeling of
• - 

  voor te stellen over het wetsvoorstel te stemmen of
• - 

  het wetsvoorstel aan te melden voor afdoening als hamerstuk of
• - 

  een datum te bepalen voor het leveren van inbreng voor een tweede verslag.

Toelichting

Het wetsvoorstel Uitvoeringswet digitaledienstenverordening (36.531) is op 15 oktober 2024 aangenomen door de Tweede Kamer. Tijdens de commissievergadering van 5 november 2024 besloot de commissie vragen te stellen over het wetsvoorstel. De commissie heeft op 2 december 2024 een verslag uitgebracht (36 531, B) en op 16 december 2024 de nota naar aanleiding van het verslag ontvangen (36 531, C).

Inventarisatie

Welke fracties wensen heden inbreng te leveren voor schriftelijk overleg met de staatssecretaris BZK, Digitalisering en Koninkrijkrelaties ?

Toelichting

Op 28 november 2024 heeft de staatssecretaris Digitalisering en Koninkrijkrelaties – zoals beloofd tijdens het informele kennismakingsgesprek - de Startbrief Digitalisering aangeboden. Bij deze brief waren het onderzoeksrapport ‘Evaluatie CIO-stelsel Rijksdienst 2024’ en een advies over de versterking van het CIO-stelsel als bijlagen toegevoegd. Tijdens de commissievergadering van 17 december 2024 besloot de commissie toezegging T03925 hiermee als voldaan te beschouwen. De bij de Startbrief Digitalisering aangeboden informatie gaf echter aanleiding om met de staatssecretaris in overleg te treden. De commissie besloot heden gelegenheid te bieden voor het leveren van inbreng voor schriftelijk overleg met de staatssecretaris Digitalisering en Koninkrijkrelaties.

Beslispunt

• - 

  Wenst de commissie naar aanleiding van de brief van 8 januari 2025 in schriftelijk overleg te treden met de staatssecretaris BZK, Digitalisering en Koninkrijkrelaties ? Zo ja, op welke termijn?
• - 

  Kan de commissie instemmen met de in bijgaand memo gedane ambtelijke voorstellen over de status van afdoening van de toezeggingen?
• - 

  Hoe wenst de commissie te oordelen over de uitvoeringsstatus van T03669, T03664 en T03367?

Toelichting

Op 8 januari 2025 heeft de staatssecretaris van BZK, Digitalisering en Koninkrijkrelaties , de Kamer een brief gezonden waarbij de Kamer niet alleen wordt geïnformeerd over de stand van zaken van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS), maar ook over de stand van zaken van een aantal gedane toezeggingen. Het betreft de volgende toezeggingen:

T03926 - Toezegging Gesprek met IPO, de VNG en de Unie van Waterschappen over hergebruik van onderzoeksgegevens (36.382)

T03927 - Toezegging Gesprek met Invest-NL over investeringen voor Nederlandse mkb’ers, start-ups en andere bedrijven (36.382)

T03924 - Toezegging Informeren Kamer over de toegang van maatschappelijke organisaties tot openbare registers met persoonsgegevens (36.382)

T03659 - Toezegging Onderzoek ondergrens opensourcecommunities en financiële ondersteuning (34.972 / 35.868)

T03669 - Toezegging Gesprek met minister voor Rechtsbescherming gebruik van algoritmes binnen rechtspraak (CXLVII)

T03664 - Toezegging Implementatiekader voor zomer inclusief praktische overzichten Rathenau Instituut (CXLVII)

T03667 - Toezegging Publicatie mensenrechtentoetsen AI-gebruik (CXLVII)

Ten behoeve van de overzichtelijkheid is in bijgevoegd ambtelijk memo een overzicht gegeven van de toezeggingen, voorzien van een reactie van de staatssecretaris en een ambtelijk advies inzake de status van afdoening van de toezeggingen. De commissie kan over de status daarvan thans een besluit nemen.

Met betrekking tot de drie laatstgenoemde toezeggingen wordt een oordeel van de commissie gevraagd.

Beslispunt

Geven de geagendeerde standen van de uitvoering aanleiding tot overleg met de verantwoordelijke bewindslieden?

Toelichting

Bij de commissievergadering van 5 november 2024 was de notitie 'uitvoerbaarheid, handhaafbaarheid en doenvermogen' ter kennisneming bijgevoegd. Deze notitie is opgesteld door een werkgroep van de Kamer. De notitie bevat vijf voorstellen voor acties in de Kamercommissies. Voorstel 4 luidt:

De jaarlijkse standen van de uitvoering van de uitvoeringsorganisaties (die ten grondslag liggen aan het generieke rapport Staat van de Uitvoering) ter bespreking agenderen in de verantwoordelijke commissie(s).

Op verzoek van het lid Fiers (GroenLinks-PvdA) zijn enkele standen van de uitvoering met een zwaarwegende digitaliseringscomponent voorgelegd aan de commissie Digitalisering in de vergadering van 17 december 2024. De commissie besloot toen onderhavig agendapunt aan te houden en opnieuw te agenderen ter bespreking aangevuld met informatie over eventuele kabinetsreacties.

CBS (EZ/KGG)

• - 

  Hoofdstuk 7 van het Jaarverslag 2023 van het CBS gaat in op de Stand van de Uitvoering. In de hoofdstuk besteed het CBS onder andere aandacht aan de toegankelijkheid van data en aan hun toegewezen rol binnen de Uitvoeringswet datagovernanceverordening (36.451) als bevoegd orgaan.

Douane (FIN)

• - 

  In hoofdstuk 3 van de Stand van de Uitvoering 2024 van de Douane wordt ingegaan op hoe vraag en aanbod van informatievoorzieningen niet in lijn zijn met elkaar. Zo wordt aangegeven dat de Douane onvoldoende capaciteit en middelen heeft om technologie optimaal te benuten voor ambities en uitdagingen. Deze ambities zijn onder meer: het verbeteren van de operationele efficiëntie, ondersteuning van de handhaving op basis van risico’s en compliance met behulp van data en het versterken van de digitale interactie met het bedrijfsleven.

Justis (J&V)

• - 

  Screeningsautoriteit Justis beoordeelt de betrouwbaarheid van personen en organisaties. Zo verstrekken zij onder andere de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG). In de Stand van de Uitvoering 2023 van Justis wordt onder andere ingegaan op de digitale toegankelijkheid en de knelpunten binnen internationale gegevensuitwisseling. Deze gegevensuitwisseling is nodig bij het screenen van (buitenlandse) rechtspersonen en het verkrijgen van internationale (strafrechtelijke) gegevens. Justis onderschrijft hierbij het belang van toegang krijgen tot het European Criminal Record Information System (ECRIS) voor het opvragen van informatie uit het buitenland.

Justitiële ICT Organisatie, JIO (J&V)

• - 

  De Justitiële ICT Organisatie (JIO) is belast met het beheer en de (door)ontwikkeling van specifieke en gemeenschappelijke ICT-diensten gericht op de ondersteuning van onderdelen van het Ministerie van Justitie en Veiligheid. In deze eerste Stand van de Uitvoering 2022 van JIO wordt ingegaan op enkele knelpunten in de uitvoering waar ICT een rol zou kunnen spelen. Daarnaast wordt er een beeld gegeven van dilemma’s uit de praktijk die de komende jaren uitdagingen zullen vormen. Een Stand van de Uitvoering 2023 is niet beschikbaar.

Justitiële Informatiedienst, Justid (J&V)

• - 

  De Justitiële Informatiedienst (Justid) is, als agentschap, een onderdeel van het ministerie van Justitie en Veiligheid, en houdt zich bezig met informatieuitwisseling via ICT-voorzieningen op het gebied van JenV. In de eerste Stand van de Uitvoering 2022 van Justid worden knelpunten in hun informatievoorziening beschreven en hoe zij toewerken naar oplossingen om die knelpunten weg te nemen. Een Stand van de Uitvoering 2023 is niet beschikbaar.

Logius (BIZA)

• - 

  Logius levert diensten aan andere overheidsorganisaties en organisaties met een publieke taak. Voorbeelden van diensten zijn DigiD, Digipoort, MijnOverheid en eHerkenning. In de Stand van de Uitvoering 2023 gaat Logius in op knelpunten die politieke aandacht vergen en staan zij stil bij enkele specifieke thema's.

Nationaal Cyber Security Centrum, NCSC (J&V)

• - 

  Het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) werkt aan een digitaal veilig Nederland door de digitale infrastructuur op peil te houden. In de eerste Stand van de Uitvoering 2022 van NCSC wordt ingegaan op uitdagingen en dilemma’s, zoals de toename in complexiteit, gegevensdeling, de arbeidsmarkt en de samenwerkingen met andere instanties. Een Stand van de Uitvoering 2023 is niet beschikbaar.

In de overkoepelende Staat van de Uitvoering 2024 wordt aandacht besteed aan uitdagingen op het vlak van digitalisering in deel 4 Bouwstenen voor een moderne digitale overheid.

Kabinetsreacties

Douane (FIN)

Op 4 juni 2024 heeft de toenmalige staatssecretaris van Financiën de Stand van de Uitvoering 2024 van de Douane, aangeboden aan de Tweede Kamer (TK 31.934, 81). De staatssecretaris gaf daarbij aan dat de Stand van de Uitvoering 'tevens een uitnodiging [is] om het gesprek te blijven voeren en samen te werken aan oplossingen.' Een separate Kabinetsreactie heeft niet plaatsgevonden.

Logius (BIZA)

Op 17 december 2024 heeft de minister van BZK, mede namens de Staatssecretaris van Koninkrijkrelaties en Digitalisering, een brief gestuurd in reactie op (onder andere) de Stand van de Uitvoering 2023 van Logius (TK 29.362, 369). Deze brief is thans opgevraagd door de commissie BIZA en zal op 28 januari 2025 worden geagendeerd ter bespreking in die commissie.

Justis, JIO, Justid en NCSC (J&V)

Op 23 mei 2023 heeft de toenmalige minister van J&V de Standen van de Uitvoering op het terrein van Justitie en Veiligheid aangeboden aan de Tweede Kamer (TK 29.362, 326). Hierbij gaf de minister aan dat de Standen van de Uitvoering 'op de individuele bestuurlijke overleggen besproken [worden] waar zowel beleid als de individuele taakorganisatie aan tafel zit.' Een kabinetsreactie op de individuele Standen van de Uitvoering heeft niet plaatsgevonden.

Op 21 mei 2024 heeft de toenmalige minister van J&V de Standen van de Uitvoering op het terrein van Justitie en Veiligheid aangeboden aan de Tweede Kamer (TK 29.362, 359). Hierbij gaf de minister aan dat diverse taakorganisaties geen nieuwe Stand van de Uitvoering hebben opgesteld omdat de vorige Stand nog actueel is. Verder gaf de minister aan dat 'de dilemma’s uit de Standen van de Uitvoering over 2023 geagendeerd [worden] op de bestuurlijke overleggen per organisatie.' Een kabinetsreactie op de individuele Standen van de Uitvoering heeft niet plaatsgevonden.

Rapport Algemene Rekenkamer

Op 15 januari jl. heeft de Algemene Rekenkamer het rapport 'Het Rijk in de cloud. Donkere wolken pakken samen ' gepubliceerd en (ook) aan de Eerste Kamer aangeboden. Het doel van dit onderzoek is om inzicht bieden in het cloudgebruik door het Rijk en te toetsen of het Rijk zich aan de eigen voorwaarden houdt, bijvoorbeeld het maken van risico-afwegingen. Alleen als bekend is hoe het Rijk cloud gebruikt en wat de kansen en de risico’s zijn, kunnen ministers en het parlement sturen op een verantwoorde inzet van cloud.

In het rapport wordt het cloudgebruik door het Rijk als ‘zorgelijk’ bestempeld. In het herziene Rijksbreed cloudbeleid uit 2022 werd vastgelegd dat het gebruik van publieke cloud (een cloud die door meerdere partijen wordt gebruikt) onder bepaalde voorwaarden toegestaan is. Elk ministerie maakt inmiddels gebruik van publieke clouddiensten. De Algemene Rekenkamer concludeert dat het Rijk beperkt zicht heeft op clouddiensten en onvoldoende strategische risicoafwegingen maakt. Er worden bovendien onvoldoende maatregelen genomen voor het borgen van soevereiniteit, continuïteit en gegevensbescherming en ministeries hebben onvoldoende grip op hun contractuele afspraken. De dienstverlening aan burgers en bedrijven loopt daardoor te veel risico. De Algemene Rekenkamer doet enkele aanbevelingen aan de minister van BZK en alle ministeries (p. 52-55)

Dit rapport kan betrokken worden bij het kennismakingsgesprek van 4 februari a.s.

Hieronder is een overzicht van de openstaande correspondentie weergegeven.