Met dit wetsvoorstel wordt de Omgevingswet gewijzigd. Op 29 mei 2019 verklaarde de Raad van State het Programma Aanpak Stikstof (PAS), in werking getreden op 1 juli 2015, ongeldig omdat het niet voldeed aan de Europese Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn. Het Europese Hof oordeelde in november 2018 dat bij het PAS de positieve gevolgen van de maatregelen die in het programma zijn opgenomen, vooraf vast moeten staan. Alleen dan kan de overheid een nieuwe activiteit toestaan. Omdat het PAS niet aan die voorwaarde voldoet, mag het niet als toestemmingsbasis voor nieuwe activiteiten worden gebruikt. Bovendien wordt in het PAS toestemming voor activiteiten gegeven op basis van maatregelen in natuurgebieden die nodig zijn voor het voorkomen van achteruitgang van die gebieden. Ook dit voldoet niet aan de Europese wetgeving. Door de uitspraak van de Raad van State raakten een aantal agrarische en industriële bedrijven formeel in overtreding, omdat zij tussen 2015 en 2021 geen natuurvergunning hadden.
Op 28 februari 2022 is het Legalisatieprogramma PAS vastgesteld. Daarin zijn bronmaatregelen opgenomen die het Rijk treft om stikstofruimte vrij te maken en die worden ingezet voor het legaliseren van onder andere gemelde PAS projecten. De termijn waarbinnen de in het legalisatieprogramma opgenomen maatregelen dienen te zijn uitgevoerd eindigde op 28 februari 2025. Het aflopen van de wettelijke termijn van het legalisatieprogramma en het feit dat het legalisatieprogramma te weinig heeft opgeleverd, maken een nieuwe termijn noodzakelijk.
Door de voorgestelde wijziging van de Omgevingswet krijgt de overheid langer de tijd om agrarische en andere ondernemers te helpen die buiten hun schuld om geen stikstofvergunning hebben. Via het amendement-Flach (TK 36.755, 20) is in het wetsvoorstel opgenomen dat vooralsnog wordt vastgehouden aan de oorspronkelijke legalisatieverplichting, waarbij wel ruimte blijft voor andere maatwerkoplossingen om tot een legale situatie te komen als de betreffende PAS-melders hiervoor kiezen. De bredere maatwerkaanpak is beschreven in de brief van 28 november 2024 (TK 35.334, 322). Door het amendement Grinwis-Vedder (TK 36.755, 23) is geregeld dat het programma met maatregelen om de gevolgen van stikstofdepositie ongedaan te maken, te beperken of te compenseren voor 1 mei 2026 moet zijn vastgesteld. Met het amendement Grinwis-Vedder (TK 36.755, 18) is in het wetsvoorstel vastgelegd dat het op te stellen programma primair gerichte maatregelen bevat voor het verminderen van de stikstofemissie. De in het programma op te nemen maatregelen moeten worden uitgevoerd vóór 1 maart 2028. Daarmee is de termijn waarbinnen legalisering van PAS-projecten moet plaatsvinden, verlengd met een periode van drie jaar.
De Tweede Kamer heeft het voorstel (EK, B) op 30 september 2025 aangenomen.
Voor: NSC, ChristenUnie, SGP, CDA, VVD, BBB, JA21 en PVV.
Tegen: GroenLinks-PvdA, SP, DENK, PvdD, Volt, D66 en FVD.
De Eerste Kamercommissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) bespreekt op 7 oktober 2025 de procedure.
ingediend
26 mei 2025titel
Wijziging van de Omgevingswet (maatwerkaanpak PAS-projecten)schriftelijke voorbereiding
ondertekening
inwerkingtreding
Met ingang van de dag na de datum van uitgifte van het Staatsblad waarin de wet wordt geplaatst