(Laatst gewijzigd: 11 december 2023) De Eerste Kamer debatteerde dinsdag 5 december in een zogeheten interpellatiedebat met staatssecretaris Van der Maat van Defensie over de plaatsing van een militair radarstation in de gemeente Herwijnen. Senator Janssen (SP) had om het debat gevraagd omdat de Eerste Kamer schriftelijk een serie vragen heeft gesteld aan de staatssecretaris voorafgaand aan het starten van de vergunningprocedure. Nog voordat de antwoorden op de vragen waren ontvangen, leek de staatssecretaris al over te gaan tot de vergunningprocedure. Daarop vroeg Janssen het debat aan. De Eerste Kamer stemt volgende week, 12 december, over een motie van senator Janssen. Daarbij wordt ook een brief van de staatssecretaris betrokken die hij tijdens het debat toezegde en op 8 december heeft verstuurd. De staatssecretaris heeft na afloop van het debat laten weten dat hij het starten van de vergunningprocedure met een week uitstelt, tot 15 december.
Senator Janssen (SP) noemde het in zijn inleiding geen goede gang van zaken dat de commissievragen niet voor 1 december zijn beantwoord, terwijl de vergunningsprocedure op 8 december zal worden gestart. Naast een aantal inhoudelijke vragen over mogelijke geluidsoverlast, wilde de senator van de staatssecretaris weten of hij de afspraken met zijn ambtsvoorganger kent. Daarnaast meende Janssen dat de staatssecretaris zich niet gebonden lijkt te voelen aan haar toezeggingen aan de Tweede Kamer om geluids- en stralingsoverlast goed te onderzoeken voordat de radar zou worden geplaatst.
Staatssecretaris Van der Maat dankte senator Janssen voor zijn betrokkenheid en de mate van inlezen in het dossier. Hij herinnerde de Kamer aan de complexiteit van het project: het gaat om techniek, omgeving én nationale veiligheid. De staatssecretaris toonde zich bereid de vragen ter plekke te beantwoorden, al vreesde hij voor een vertragend effect voor plaatsing van de radar. Van der Maat waarschuwde dat de nationale veiligheid hierdoor mogelijk in het geding zou kunnen komen. Hij onderschreef het beleid van zijn voorganger en voelt zich eraan gebonden: er zijn volgens hem voldoende waarborgen voor geluidsoverschrijdingen. Dat de vergunningsprocedure op 8 december start, betekent dat er nog acht weken zijn voor inzage in dit zogenoemde Rijksinpassingsplan. Uit onderzoek blijkt verder dat de zorgen om geluidsoverschrijdingen niet terecht zijn vanwege geluidsbeperkende maatregelen. De staatssecretaris vervolgt verder dat er een meet- en onderzoeksverplichting is afgesproken. Dit houdt in dat er extra maatregelen zullen volgen als de geluids- en stralingsbeperkende maatregelen onvoldoende effectief blijken. Dit geldt voor beide stations, zowel in Herwijnen als in Wier.
Senator Janssen noemde dit waarborgen met 'aannames vooraf' en stelde zich niet tevreden met de beantwoording, in Wier is het volgens hem misgegaan. De vorige staatssecretaris had volgens hem toegezegd dat de metingen in Wier de basis vormen voor de tweede locatie, Herwijnen. In antwoord op deze bezwaren, zei de staatssecretaris dat snelle procedures noodzakelijk zijn vanwege de huidige veiligheidssituatie. Hierop diende Janssen samen met een groot aantal andere woordvoerders een motie in die de regering verzoekt geen vergunningprocedure voor de plaatsing van een radar in Herwijnen te beginnen totdat is vastgesteld dat de radar te allen tijde voldoet aan de vergunningsvoorwaarden en de geluidsmetingen in Wier als onderbouwing te laten gelden voor de vergunningsaanvraag voor de radar in Herwijnen. Senator Rietkerk (CDA) noemde het verstandig om meer tijd te nemen. Ook senator Dessing (FVD), Van Langen (BBB), Van Dijk (SGP), Van Gurp (GroenLinks-PvdA) en Koffeman (PvdD) vielen Janssen bij: participatie heeft gevolgen en militaire belangen moeten te allen tijde worden ondersteund met een zorgvuldig traject. De overheid moet zich een betrouwbare partner tonen.
Dat er sprake zou zijn van een onbetrouwbare overheid, werd door de staatssecretaris betwist: na vragen van de Tweede Kamer is alles volgens hem opnieuw onderzocht. Hij noemde het een goed recht van burgers om tegen de komst van het radarstation te zijn, maar het is niet zo dat ze in de procedure niet van hun burgerrechten gebruik hebben kunnen maken. Hij ontraadde de motie, want Herwijnen wordt volgens hem geen 'tweede Wier'. Haast is geboden, zei Van der Maat, want de uit de jaren zestig stammende radar in Milligen stopt hoogstwaarschijnlijk in het tweede kwartaal van 2024. De Kamer eindigde met opnieuw te benadrukken dat een goede volgorde (eerst onderzoek, dan start procedure) noodzakelijk is. Hierop werd afgesproken de start van de vergunningsprocedure te verplaatsen naar 15 december, waardoor senatoren 12 december over de motie-Janssen kunnen stemmen. Ook heeft de staatssecretaris toegezegd voorafgaand aan de stemming op 12 december een brief aan de Kamer te sturen over de door hem veronderstelde vertragende gevolgen van de invoering van de Omgevingswet per 1 januari a.s. voor de vergunningprocedure. Dat is inmiddels gebeurd: in zijn brief van 8 december schrijft de staatssecretaris dat hij - conform de ingediende motie - om de publicatie en daarmee de termijn tot inspraak op de ontwerp-omgevingsvergunning pas te starten als de meetresultaten uit Wier bekend zijn.
Deel dit item: